Ως παιχνίδι ορίζεται οποιαδήποτε δραστηριότητα που επιλέγεται ελεύθερα, κινητοποιείται αυθόρμητα και καθοδηγείται με προσωπική ελεύθερη βούληση του παίκτη. Ξεχωρίζει από την καθημερινότητα, δεν διέπεται από «σοβαρότητα», αλλά παρ’ όλα αυτά απορροφά απόλυτα την προσοχή του παίκτη. Δεν έχει άλλο σκοπό, παρά τον αυτοσκοπό του.
Ο σκοπός του είναι αυτοεκπληρούμενος. Το παιχνίδι δεν αποτελεί συγκεκριμένη συμπεριφορά αλλά απαρτίζεται από οποιαδήποτε δραστηριότητα που έχει παιχνιδιάρικη διάθεση.
Όλα τα είδη παιχνιδιού, από το παιχνίδι ρόλων ως το κινητικό παιχνίδι πάλης στα πατώματα, παίζουν κρίσιμο ρόλο στην εξέλιξη των παιδιών. Το παιχνίδι είναι ο φακός μέσα από τον οποίον τα παιδιά βιώνουν τον κόσμο τους και τον κόσμο των άλλων. Τα παιδιά υποφέρουν όταν στερούνται το παιχνίδι. Το παιχνίδι έχει τόσο μεγάλη σημασία για την άριστη εξέλιξη του παιδιού, που αναγνωρίζεται ως δικαίωμα κάθε παιδιού στον πλανήτη από την Επιτροπή των Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων των Ηνωμένων Εθνών.
Το παιχνίδι υπάρχει σαν δραστηριότητα στα νεαρά άτομα τόσο πολλών ζωικών ειδών, που οπωσδήποτε δίνει πλεονεκτήματα στην εξέλιξη των ειδών, αλλιώς θα είχε εκλείψει μέσα από τη διαδικασία της φυσικής επιλογής. Τα πλεονεκτήματα αυτά είναι καλά αποτυπωμένα στη σύγχρονη βιβλιογραφία. Το παιχνίδι ενισχύει την αύξηση και ανάπτυξη του εγκεφάλου, εγκαθιστά νέες νευρωνικές συνάψεις και κυκλώματα και με μία έννοια ο παίκτης γίνεται με αυτό τον τρόπο εξυπνότερος. Με το παιχνίδι φανταζόμαστε καταστάσεις που δεν έχουν προϋπάρξει. Παραδείγματος χάριν, τα παιχνίδια αεροπλάνα προηγήθηκαν κατά πολύ των αληθινών. Βελτιώνει την ικανότητα να γίνονται αντιληπτές οι διαθέσεις των συμπαικτών του παιδιού και την προσαρμοστικότητα σε διαρκώς μεταβαλλόμενες συνθήκες. Τα παιδιά με το παιχνίδι, μαθαίνουν πώς να μαθαίνουν. Είναι καταγεγραμμένο πως τα παιδιά παίζουν συχνότερα κατά τις περιόδους της ταχύτερης εγκεφαλικής αύξησης. Ακόμη, επειδή και οι εγκέφαλοι των ενηλίκων διατηρούν την ικανότητα να αναπτύσσονται, να κατασκευάζουν νέα νευρωνικά κυκλώματα και να μαθαίνουν, και οι ενήλικες συνεχίζουν να παίζουν.
Πιο συγκεκριμένα, τα οφέλη του παιχνιδιού στους διάφορους τομείς της εξέλιξης είναι:
Συναίσθημα – Συμπεριφορά
- Μειώνει το φόβο, το άγχος, την ευερεθιστότητα.
- Προσφέρει χαρά, οικειότητα, αυτοεκτίμηση και αίσθημα επίτευξης στόχων που δε βασίζεται απαραίτητα στην ήττα των συμπαικτών.
- Βελτιώνει τη συναισθηματική ευελιξία.
- Αυξάνει την ηρεμία, ανεκτικότητα, προσαρμοστικότητα και την ικανότητα ν’ αντιμετωπίζεται η αλλαγή και ο αιφνιδιασμός με μεγαλύτερη ευκολία.
- Θεραπεύει συναισθηματικά τραύματα (παιγνιοθεραπεία).
Κοινωνικότητα
- Αυξάνει την ενσυναίσθηση, τη συμπόνια, την κοινοκτημοσύνη
- Δημιουργεί επιλογές
- Σχηματοποιεί τις σχέσεις των παιδιών με μηχανισμούς προσάρτησης (να παίξουμε περισσότεροι), παρά αποκλεισμού (να παίξουμε λιγότεροι)
- Βελτιώνει τις εξωλεκτικές επικοινωνιακές δεξιότητες
- Βελτιώνει το εύρος προσοχής και τη δημιουργία διαπροσωπικών σχέσεων-φιλίας
Οφέλη οργανικής υγείας
- Μειώνει το στρες, την κόπωση, την κατάθλιψη.
- Αυξάνει το εύρος της κίνησης, την ευλυγισία, το νευρομυικό συντονισμό, την ισορροπία, τις δεξιότητες λεπτής και αδρής κινητικότητας.
- Ωφελεί το καρδιαγγειακό σύστημα μέσω της φυσικής δραστηριότητας με την συνακόλουθη μείωση της πιθανότητας παχυσαρκίας στην παιδική ηλικία.
Σε όλα τα ανωτέρω προστίθεται και η ανυπολόγιστη αξία της ευκαιρίας των γονέων να εμπλακούν σε μια μοναδική σχέση με τα παιδιά τους μέσω του παιχνιδιού.
Παρ’ όλα αυτά όμως ο χρόνος των παιδιών για ελεύθερο παιχνίδι έχει μειωθεί σημαντικά σε σχέση με προηγούμενες γενιές, εν μέρει λόγω του τρόπου ζωής, του περιορισμένου χρόνου, των αλλαγών στη δομή της οικογένειας, και της διαρκώς αυξανόμενης τάσης, το παιχνίδι να είναι δομημένο προκειμένου να εξυπηρετεί τις απώτερες ακαδημαϊκές επιδόσεις εις βάρος του ελεύθερου παιχνιδιού και της πραγματικής αναψυχής και διασκέδασης.
Πηγή: https://www.iasopaidon.gr/